Sprawozdanie z XI Polskiego Zjazdu Filozoficznego w Lublinie

Rafał Marcin Leszczyński
Agnieszka Teresa Tys

Sekcja Starożytników i Bizantynologów Towarzystwa Pedagogiki Filozoficznej

Sprawozdanie z XI Polskiego Zjazdu Filozoficznego w Lublinie (9-14 września 2019)

Inicjatywa wystąpienia przedstawicieli Sekcji Starożytników i Bizantynologów Towarzystwa Pedagogiki Filozoficznej na XI Polskim Zjeździe Filozoficznym została powzięta jeszcze w roku 2016 i włączona w ramy programu jej sympozjum założycielskiego. Wpisywała się ona znakomicie w aplikację celów, jakie legły u podstaw powstania SSiB. Przede wszystkim chodziło o to, aby głos uczonych zainteresowanych kulturą antyczną i bizantyńską był lepiej słyszalny w środowisku naukowym. Nadchodzący Zjazd był ku temu świetną okazją. Ponadto członkowie SSiB mogliby zaprezentować swoje badania licznemu gronu uczonych, a tym samym pozyskać nowe osoby dla wspólnej pracy nad eksploracją obszarów badawczych dotyczących dziejów kultury filozoficznej i pedagogicznej starożytnej Grecji, Rzymu i Bizancjum.

Ostatecznie wspólny wysiłek promowania kultury grecko-rzymskiej i bizantyńskiej w ramach obrad XI Polskiego Zjazdu Filozoficznego podjęli następujący przedstawiciele i sympatycy SSIB: prof. ChAT Rafał Marcin Leszczyński, ks. prof. Andrzej Uciecha, dr Magdalena Jaworska-Wołoszyn oraz mgr Agnieszka Teresa Tys.

Tym razem polscy filozofowie zgromadzili się w Lublinie, który w 2019 roku świętował 450-lecie zawarcia Unii Lubelskiej. Głównym organizatorem i gospodarzem Zjazdu był Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zaś współorganizatorami Komitet Nauk Filozoficznych PAN oraz Polskie Towarzystwo Filozoficzne.

Uczestnicy Lubelskiego Zjazdu mieli do wyboru 20 sekcji tematycznych, w ramach których toczyły się obrady. Podział na sekcje odzwierciedlał poszczególne dziedziny filozofii i jednocześnie w sposób przejrzysty prezentował przegląd aktualnych badań dla danego obszaru filozoficznego. W zakres lubelskiego programu wchodziły również: wykłady plenarne, panele dyskusyjne, sympozja specjalne. Zapewne specyfika miejsca obrad sprawiła, że w porównaniu z ofertą X Polskiego Zjazdu Filozoficznego, który odbywał się w Poznaniu w roku 2015, organizatorzy zrezygnowali z Sekcji Filozofii Feministycznej i gender studies, Sekcji Ekofilozofii, Sekcji Filozofii Wschodu. Ponadto filozofia bizantyńska nie została uwzględniona w nazwie Sekcji Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej. Tak więc
inicjatywa przewodniczącego SSiB, Rafała M. Leszczyńskiego, który walczył o wyodrębnienie w ramach Sekcji Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej sesji poświęconej antycznej i bizantyńskiej filozofii wychowania, wydaje się istotna.

Całodziennym obradom z zakresu wspomnianych subdyscyplin przewodniczył prof. ChAT R. M. Leszczyński. Warto podkreślić, że przedstawicieli SSiB na KUL-u wzmocniły swoją obecnością bizantynolożki, które już w roku 2015 na Zjeździe w Poznaniu stanowiły główny trzon grupy bizantynologicznej. W trakcie sesji lubelskiej pani dr hab. Anna
Palusińska zaprezentowała swoje badania w referacie Dwie drogi filozofii w Bizancjum. Komentatorzy i dogmatycy. O Focjuszu i jego filozoficznych lekturach opowiedziała dr Magdalena Jaworska-Wołoszyn. Do powyższego grona dołączyła dr Justyna Kroczak, która wygłosiła referat pt. Późnoantyczny ascetyzm chrześcijański jako typ filozofii i jego reminiscencje w kulturze dawnej Rusi (XI-XIII).

Z kolei problematyka badań członków SSIB skoncentrowała się w dwóch obszarach. Jednym z nich było wychowanie chrześcijańskie w ujęciu apologety Ireneusza z Lyonu oraz koncepcja wychowania filozofa-egzegety autorstwa Orygenesa. Drugi obszar dotyczył renesansowej recepcji filozofii antycznej na przykładzie wychowania ewangelickoreformowanego.

Grupę pierwszą otworzył referat ks. prof. A. Uciechy pt. Teologiczne aspekty zbawczej pedagogii w ujęciu Ireneusza z Lyonu. Następnie Przewodniczący SSiB skoncentrował się na wymiarze wychowawczym działalności Orygenesa w referacie Metoda egzegetyczna Orygenesa a szkoła katechetyczna w Aleksandrii.

Grupę drugą współtworzył referat Agnieszki Teresy Tys pt. Humanitas Cycerona a pińczowski projekt wychowawczy. Łączność z powyższym wystąpieniem zachowały badania R. M. Leszczyńskiego ujęte w tytule Filozofia wychowania Mikołaja Reja w „Żywocie człowieka poczciwego”, który został wygłoszony dzień wcześniej w ramach Sekcji Historii
Filozofii Polskiej.

Należy zaznaczyć, że powyższa sesja spotkała się z dużym zainteresowaniem uczestników Zjazdu, którzy licznie zjawili się na obradach, aby wysłuchać wspomnianych referatów. Tematyka wystąpień wywołała wiele pytań, przyciągając specjalistów, dla których problematyka antyku i Bizancjum stanowi centralne miejsce w ich twórczości naukowej. Ponadto część osób spotkała się po raz drugi w tym samym gronie, co umożliwiło nie tylko wymianę poglądów, ale poczynienie wspólnych planów na przyszłość.

Sesja poświęcona antycznej i bizantyńskiej filozofii wychowania jest dowodem wspólnej pracy naukowców reprezentujących różne dyscypliny, co samo w sobie sugeruje, że ich badania mają wymiar interdyscyplinarny. Cecha ta znajduje odzwierciedlenie w tytułach przywołanych powyżej wystąpień. Przykładowo badania przedstawicieli SSiB były na styku patrologii, teologii ewangelickiej w wydaniu reformowanym, teologii rzymsko-katolickiej, filozofii antycznej i filozofii renesansowej. Ponadto spotkanie to pokazało, że warto było podjąć wysiłek promowania kultury grecko-rzymskiej oraz bizantyńskiej poprzez prezentację oryginalnych badań, co przełożyło się nie tylko na obecność i ugruntowanie statusu
powyższych subdyscyplin w ramach Zjazdu Lubelskiego, ale przede wszystkim przyczyniło się do wzrostu wiedzy na temat filozofii antycznej i bizantyjskiej.